Wacław Nartowski
wtorek, 19 kwietnia 2011 15:53

Syn Wacława Franciszka Nartowskiego, Zbigniew pisząc wspomnienia o ojcu, podkreśla z mocą, że był On przede wszystkim Nauczycielem, pisanym dużą literą, gdyż należał do tego pokolenia pedagogów, którzy swój zawód, swoją rolę w wychowaniu młodzieży traktowali jako misję i jako służbę. Rzeczywiście, życie Wacława F. Nartowskiego wypełnione jest po brzegi pracą z młodzieżą, w różnych szkołach i na różnych stanowiskach.

Na początku nauczycielskiej kariery, w roku 1910 został nauczycielem w c.k. gimnazjum w Brzozowie. Uczył języka polskiego i filologii klasycznej, kierował biblioteką, prowadził kółko literackie i ćwiczenia wojskowo-gimnastyczne, organizował liczne wycieczki krajoznawcze. Od razu więc był nauczycielem niezwykle zaangażowanym w swoją pracę, przyjmując na siebie tak wiele obowiązków.

 

W szkole w Brzozowie pracował 8 lat, do roku 1919, kiedy to po odzyskaniu niepodległości przez Polskę został skierowany do gimnazjum w Płocku (w tzw. Kongresówce brakowało nauczycieli). Uczył j. polskiego i historii, prowadził bibliotekę oraz kursy dla nauczycieli.

Dzięki zdolnościom organizacyjnym, zapałowi i bardzo dobrej ocenie pracy przez władze oświatowe, został mianowany dyrektorem gimnazjum w Brześciu nad Bugiem w roku 1920. Tę trudną funkcję na rubieżach Rzeczypospolitej pełnił przez dwa lata. Następnie starał się o przeniesienie do Białej Podlaskiej i Ministerstwo przychyliło się do jego prośby powierzając mu stanowisko dyrektora gimnazjum męskiego w tejże miejscowości.

Był to rok 1923 i przyszło mu dyrektorować tam przez 10 następnych lat. W Białej Podlaskiej, tak jak wszędzie, gdzie pracował, starał się o skompletowanie bardzo dobrego grona nauczycieli, które było gwarantem wysokiego poziomu naukowego i etycznego. Uczniów traktował dość surowo, ale zawsze z należytym szacunkiem, brzydził się protekcją, pomagał często zdolnym dzieciom z ubogich rodzin. W szkole istniało harcerstwo i liczne koła zainteresowań. Duży nacisk kładł też dyrektor na wychowanie patriotyczne, tak potrzebne w odrodzonej, niepodległej Polsce. Służyło temu wychowaniu kultywowanie tradycji kulturowych, z jego inicjatywy powstaje pomnik Józefa Ignacego Kraszewskiego, ucznia gimnazjum w Białej Podlaskiej.

W roku 1933, umocniwszy pozycję szkoły na Podlasiu, przenosi się do Jarosławia. Obejmuje tu stanowisko dyrektora I Państwowego Gimnazjum i Liceum im. Marszałka J. Piłsudskiego. Będąc w zgodzie z dotychczasowym stylem pracy, dbał o wysoki poziom szkoły i o możliwość wszechstronnego rozwoju młodzieży; istniała tutaj drużyna harcerska, orkiestra symfoniczna i orkiestra dęta oraz wiele kół zainteresowań.

Jarosław stał się dla dyrektora i jego rodziny miejscem stałego zamieszkania, tutaj bowiem zbudował w roku 1937 swój dom. Niestety, II wojna pokrzyżowała wszystkie plany. W roku 1940 dyrektor W. Nartowski został aresztowany i osadzony najpierw w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen, potem przeniesiony do Dachau, a w roku 1941 do Buchenwaldu. Wydostał się stamtąd dzięki staraniom żony.

Przeżycia obozowe nie załamały jego powołania do pracy z młodzieżą. Parę miesięcy po powrocie z obozu podjął pracę w Zawodowej Szkole Budownictwa w Jarosławiu, włączył się także do tajnego nauczania.

Kiedy w 1944r Jarosław opuściły wojska niemieckie, W. Nartowski przystąpił do uruchamiania gimnazjum i liceum, wyposażania szkoły w meble i pomoce naukowe. Mimo tych zasług, decyzją ministra, zostaje przeniesiony na emeryturę ze względów politycznych. Jego pracę dla dobra szkolnictwa choć w części doceniono dopiero w trzy lata później, kiedy otrzymał tytuł Zasłużonego Nauczyciela P .R.L.

Działalność Nartowskiego to jednak nie tylko praca nauczycielska. Był wielkim społecznikiem; już w czasie studiów lwowskich był sekretarzem a następnie przewodniczącym Koła Towarzystwa Szkoły Ludowej, przewodniczącym Akademickiego Klubu Ludowego i członkiem postępowej organizacji młodzieżowej "Życie". Pracując w Brzozowie założył Koło Towarzystwa Szkoły Ludowej, które zakładało wiejskie biblioteki. Z jego inicjatywy powstała w Brzozowie Drużyna Strzelecka, z którą w 1914 przeszedł do Lwowa. Jego drużyna weszła w skład Legionu Wschodniego, który uległ rozwiązaniu po odmowie złożenia przysięgi na wierność Austrii. Za swoją działalność niepodległościową W. Nartowski otrzymał w roku 1932 Medal Niepodległości.

W czasie pracy w Płocku włączył się w działania związane z plebiscytem na Warmii i Mazurach, działał też w Oddziałach Armii Ochotniczej w r. 1919 powołanych do walki z bolszewikami, za co został odznaczony Krzyżem M.O.A.O. Również w Białej Podlaskiej rozwinął szeroką działalność społeczną, zajął się historią Podlasia prowadząc gruntowne studia na ten temat, co zaowocowało wydaniem pięciu zeszytów "Kart z przeszłości Białej Podlaskiej". W. Nartowski był założycielem Muzeum Ziemi Podlaskiej, przewodniczył Kołu Polskiej Macierzy Szkolnej organizując kursy, odczyty i zakładając pokaźną bibliotekę. Rozwijał działalność Ligi Powietrznej i Przeciwgazowej, za co został uhonorowany złotą odznaką. Gdy przeniósł się do Jarosławia, nie zaprzestaje działalności społecznej w Towarzystwie Szkoły Ludowej i Towarzystwie Przyjaciół Harcerstwa, po II wojnie działał w Związku Byłych Więźniów Politycznych Obozów Hitlerowskich, później w ZBOWiD - zie oraz w Związku Nauczycielstwa Polskiego.

W latach 1958-62 W. Nartowski pełnił funkcję prezesa Stowarzyszenia Miłośników Jarosławia, kiedy to po 10-letniej przerwie (1948-58) rozpoczęło na nowo swoją działalność. Okres ten charakteryzuje się wielką ilością interwencji do władz powiatowych i wojewódzkich dotyczących ochrony zabytków, badań archeologicznych, renowacji klasztoru S.S. Benedyktynek, oznakowania zabytkowych kamienic. Niestety, wysiłki te nie spotkały się ze zrozumieniem ówczesnych władz, co poważnie utrudniało działania prezesa.

Inny rodzaj pracy to wznowienie działalności odczytowo - naukowej, co było i jest dobrą tradycją Stowarzyszenia. W czasie prezesury W. Nartowskiego wydano dwa tomy Rocznika, w roku 1961 - nr 2 i w roku 1962 - nr 3.

Wacław Fr. Nartowski, urodzony w Narajowie k. Brześcia w roku 1886, w zaborze austriackim, pochodził z rodziny o żywych tradycjach patriotycznych. Jego ojciec Franciszek, za udział .w powstaniu styczniowym został skazany na Sybir.

Wacław szkołę podstawową ukończył w Narajowie, potem uczęszczał do gimnazjum we Lwowie i w Brzeżanach, gdzie zdaje egzamin dojrzałości w roku 1905 i rozpoczyna studia na wydziale filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego. W roku 1907 przenosi się na rok na Uniwersytet Wiedeński studiując tam literaturę słowiańską, niemiecką, historię, filozofię i pedagogikę. Powraca następnie na Uniwersytet Lwowski, aby kontynuować studia. Ich zakończeniem był, uzyskany na podstawie pracy pt. „Stan włościański w utworach poetyckich pisarzy polskich w dobie renesansowej (wiek XVI)", tytuł doktora nauk humanistycznych.

Całe dorosłe życie wypełniała Mu praca pedagogiczna i społeczna, której przebieg przedstawiono powyżej. Swoje zaangażowanie przypłacił pobytem w obozach niemieckich potem szykanami władz Polski Ludowej. Nigdy nie sprzeniewierzył się jednak swemu zawodowemu powołaniu ani patriotycznej postawie. Cechowało Go zawsze poczucie odpowiedzialności i rzetelności, swoim życiem zaświadczył niezłomność Polaka i głębokie rozumienie misji nauczycielskiej.

Umiera w wieku 82 lat, w dniu 30 stycznia 1969 roku, do końca otoczony szacunkiem wychowanków i wszystkich, którzy się z Nim kiedykolwiek zetknęli. Pozostał w pamięci wielu pokoleń Jarosławian, a Jego osoba może stanowić wzór człowieka bezinteresownego, głęboko zaangażowanego w życie także i naszego grodu.

 

Polecamy

krs

Naszą witrynę przegląda teraz 1 gość 
Odsłon : 554528